Afronding van de oproep aan oud-leerlingen
In de jaren zeventig, tachtig en begin jaren negentig was er niet altijd sprake van een veilige situatie op de Ambelt. Wij nodigden oud-leerlingen uit om in een vertrouwelijk gesprek hun verhaal te doen. Aanleiding was dat drie oud-leerlingen van de locaties in Zwolle ons vertelden dat ze geweld, vernedering en/of misbruik hebben meegemaakt toen ze in die jaren bij ons op school zaten. Wij hebben oud-leerlingen onze excuses aangeboden, want dit had nooit mogen gebeuren.
Zo’n zeventig oud-leerlingen hebben naar aanleiding van de oproep de school gebeld of gemaild. Een paar leerlingen zochten contact omdat ze juist positieve herinneringen wilden delen aan hun tijd op de Ambelt. De meeste anderen hebben ervaringen die aansluiten bij onze oproep. De oudste melding stamt uit eind jaren vijftig, de meest recente is van zeven jaar geleden. Wij hebben een aantal inloopmomenten georganiseerd voor oud-leerlingen. Daar hebben wij in totaal twaalf oud-leerlingen mogen ontvangen. Met 21 oud-leerlingen hebben de onafhankelijk vertrouwenspersoon van de school en de algemeen directeur individuele gesprekken gevoerd. Regelmatig was hierbij een partner of familielid aanwezig. Ieder gesprek was anders, iedere ervaring is anders. Eronder liggen aangrijpende persoonlijke verhalen waaruit blijkt dat de onveilige situaties diepe sporen hebben getrokken en waar oud-leerlingen vaak tot op de dag van vandaag last van hebben.
Cultuur
Uit de gesprekken komt naar voren dat er tot in de jaren negentig een cultuur was waarbinnen het gebruikelijk was om met tucht, straffen en kleineren de orde te bewaren. Er werd geschreeuwd tegen leerlingen en verschillende medewerkers werkten met veel machtsvertoon en vormen van lichamelijk en geestelijk geweld. Oud-leerlingen geven aan dat niet alle medewerkers zo werkten, maar dat zij blijkbaar niet bij machte waren om dit te voorkomen. Hierdoor ontstond het gevoel dat er in de organisatie werd weggekeken. Dit zorgde voor een angstcultuur. Enkele leerlingen vertelden misbruikt te zijn in het begin van de jaren tachtig. In deze gesprekken is aandacht besteed aan de vervolgstappen die mogelijk gezet kunnen worden, daarover verderop in deze brief meer. Vanaf eind jaren negentig groeide het bewustzijn van het belang van een veilige omgeving. De manier van werken op school veranderde langzamerhand. Dit neemt niet weg dat helaas ook in de jaren daarna door individuele medewerkers onjuist is gehandeld.
Lessen
Alle oud-leerlingen die zich gemeld hebben en een gesprek wilden, hebben wij inmiddels gesproken. De oud-leerlingen vertelden ons de gesprekken te waarderen. Ze voelden zich gehoord en serieus genomen. Wellicht hebben sommige betrokkenen meer tijd nodig om die stap te zetten. Onze deur blijft open staan. Dit traject is met deze brief niet klaar. Wat er gebeurd is in het verleden blijft onderdeel van wie wij zijn als school. Wij nemen in ieder geval twee lessen mee uit de gesprekken. Ten eerste hebben wij bevestigd gekregen hoe belangrijk het is dat leerlingen zich gezien en gewaardeerd voelen. Dat ze op een positieve manier worden aangesproken en dat ze er mogen zijn. Ten tweede dat blijvende aandacht voor veiligheid en een cultuur waarin medewerkers elkaar aanspreken op grensoverschrijdend gedrag essentieel is.
Als school bouwen wij aan een open cultuur waarin fouten gemaakt mogen worden en waar wij elkaar aanspreken als dat nodig is. Wij werken met een methodiek waarbij wij het gedrag van leerlingen op een positieve manier beïnvloeden door te benadrukken wat ze goed doen in plaats van wat ze niet goed doen. Daar blijven wij ons voor inzetten, iedere dag. Een aantal van de oud-leerlingen heeft aangeboden ons hierbij te willen helpen door hun ervaringen met lerarenteams te delen. Dit wordt zeer gewaardeerd. Wij verwerken de opgedane inzichten in het professionaliseringsprogramma voor zowel zittende, als nieuwe medewerkers. Alle medewerkers van de Ambelt zetten zich iedere dag in voor een veilig schoolklimaat. Hieraan wordt veel aandacht besteed tijdens de lessen en andere leermomenten.
Genomen stappen
De gesprekken waren intensief. Het beeld dat het managementteam van de Ambelt heeft gekregen uit de gesprekken, wordt besproken de medewerkers, de medezeggenschapsraad en de raad van toezicht. Oud-leerlingen zijn over de uitkomsten geïnformeerd. Er is contact gehad met de Inspectie van het onderwijs en de politie. Die zien op dit moment geen aanknopingspunten voor onderzoek. Wij hebben oud-leerlingen in de gesprekken gewezen op de mogelijkheid om aangifte te doen bij de politie of zelf een melding te doen bij de Inspectie van het onderwijs. Voor zover ons bekend, is dat niet gebeurd.
Naar aanleiding van onze oproep is de vraag gesteld waarom wij geen onderzoek (laten) doen. Dit hebben wij overwogen, maar wij hebben besloten het niet te doen. In dat geval had een onderzoekscommissie oud-leerlingen en oud-medewerkers moeten horen om vast te stellen wat er in het verleden is gebeurd, wat waar is en wat niet waar is. Dat zou zeer ingrijpend zijn en roept vooral de vraag op wat de meerwaarde zou zijn voor de oud-leerlingen. Op advies van externe deskundigen en in overleg met oud-leerlingen hebben wij ons gericht op dialoog en erkenning. Wij hebben daarom ook onze excuses direct en onvoorwaardelijk gemaakt. In veel gesprekken met de oud-leerlingen is getoetst of deze aanpak als juist is ervaren. Dit werd door hen bevestigd.
Tot slot
De gesprekken met de oud-leerlingen hebben diepe indruk gemaakt. Wij bedanken hen voor het vertrouwen dat ze in ons hebben gesteld. Wij hopen dat de gesprekken hen helpen om het verleden een plaats te geven en dat de lessen die wij trekken ertoe bijdragen dat de Ambelt een fijne school is, waar alle leerlingen zich veilig en gezien voelen.